Küresel Karbon Yakalama Mükemmellik Merkezi Başkanı Burçin TEMEL McKENA

KARBON YAKALAMA 2050 YILINA KADAR NET SIFIR EMİSYONA ULAŞMANIN ANAHTARI

TTGV – Esra YAZDIÇ DEMİR

Dünyanın yeşil dönüşüm mekanizmalarını sektörlere uygulamaya çalıştığı günümüzde en çok göz önünde olan konu karbon yakalama.  Karbon yakalamanın küresel karbondan arındırma girişimlerinin temel direği olmasının beklendiğini ve karbon yakalamanın 2050 yılına kadar net sıfır emisyona ulaşmanın anahtarı olduğuna işaret eden Küresel Karbon Yakalama Mükemmellik Merkezi Başkanı Burçin Temel McKena, “Karbon sınırı düzenleme mekanizması dikkate alındığında, Avrupa'ya giren her türlü çimento, çelik veya alümina, karbon nötr olmadığı sürece ek vergiye tabi olacaktır. Bunun Türkiye'den Avrupa'ya ihracat yapan ağır sanayi açısından çok büyük sonuçları olacak” uyarısında bulunuyor.

Yeşil dönüşümün tüm ülkeler için acil eylem planı olduğu son süreçte karbon konusunu McKena ile konuştuk.

Karbon yakalama teknolojisi nedir ve dünya için neden önemlidir?

Çeşitli karbon yakalama teknolojileri, CO2'yi baca gazı kaynaklarından veya doğrudan havadan ayırmayı amaçlamaktadır. Karbon yakalamanın küresel olarak karbondan arındırma girişimlerinin temel direği olması bekleniyor. Hükümetler arası İklim Değişikliği Paneli IPCC'ye göre, tüm endüstriyel emisyon salıcılara karbon yakalama uyguladıktan sonra doğrudan havadan CO2 yakalamamız da gerekecek. Dolayısıyla, karbon yakalama 2050 yılına kadar net sıfır emisyona ulaşmanın anahtarı. Endüstriyel süreçleri mümkün olduğunca elektrikli hale getirmek istiyoruz ancak şu anda yeterli yenilenebilir elektrik kaynağına sahip değiliz ve tüm endüstriyel sektörlerin elektrikli olması mümkün değil. Bu durumlarda karbon yakalamanın önemi oldukça büyük.

Karbon Pazarının Finansmanı

Karbon yakalama teknolojileri uluslararası arenada nasıl bir süreçte ilerliyor? Teknolojinin gelişimi, finansmanı ve uygulama örnekleri neler?

Özellikle Danimarka, Norveç, İsveç, İngiltere, Orta Avrupa ve ABD'de karbon yakalama projeleri hızla ilerliyor. Bu projelerden bir kısmı nihai yatırım kararı almış durumda ve daha fazlasının da bu kararları 2024 ve 2025 yıllarında alması bekliyoruz. Bundan sonra EPC projelerinin hayata geçmesine az zaman var. AB ETS'nin 2030'da tam olarak işleyecek olmasının bu projelerin hızlandırılmasında önemli etkisi var. Hem AB İnovasyon Fonu hem de ulusal sübvansiyonlar formunda çok sayıda finansman fırsatı bulunmakta. ABD'de depolanan CO2'ye yönelik büyük sübvansiyonlar pazarın gelişmesine yön veriyor. Birkaç proje, özel yatırımcılardan veya diğer yatırım şirketlerinden finansman ilgisi görmekte; çünkü bu yatırımcılar, CO2 depolandıktan sonra biyojenik yeşil CO2 kredilerini satmayı düşünüyor.

Bu alandaki zorluklar ve fırsatlar nelerdir? Özellikle farklı sektörlerin endüstri gruplarının konuya yaklaşımları nasıl?

Bu alandaki zorluklar daha çok pazar olgunluğu ve karbon boru hatları ve depolama kuyularının gelişmemiş olması ile ilgili. Uzun yıllardır bu tür projeler hayata geçirilmediğinden teknoloji sağlayıcıları fiyat veya performans garantisi vermekten çekiniyor. Fırsatlar ise elbette pazara iklim açısından nötr veya pozitif ürünler sunabilmek ve bunların üstün fiyat ve yüksek pazar payı elde edebilmesidir. CBAM - karbon sınırı düzenleme mekanizması dikkate alındığında, Avrupa'ya giren her türlü çimento, çelik veya alümina, karbon nötr olmadığı sürece ek vergiye tabi olacaktır. Bunun Türkiye'den Avrupa'ya ihracat yapan ağır sanayi açısından çok büyük sonuçları olacak.

Sanayici Yenilenebilir Yakıtlara Geçiş Yapmalı

Sanayiciler bu anlamda nasıl bir rota belirlemeli?

Çimento üreticileri için fosil kaynaklı karbon ayak izini azaltmak, atık yakıt kaynaklarına veya biyojenik yakıt kaynaklarına geçebilmek, aynı zamanda depolama veya kullanım yolları olan karbon yakalama projeleri geliştirmek çok önemlidir. Altyapı projelerinde maliyetlerinin çok fazla artmaması nedeniyle çimento üreticilerinin yeşil çimentoda yüksek fiyat alabileceklerini düşünüyoruz. Çelik ve alümina üreticileri için geri dönüşüm oranlarını artırmak, dolayısıyla hurda malzemeleri geri kazanabilmek ve yenilenebilir yakıtlara (örneğin rüzgâr enerjisi veya güneş enerjisi) geçiş yapabilmek çok önemli olacak. Otomobil üreticileri ve beyaz eşya üreticileri zaten yeşil çelik talep ediyor. Türkiye, hem çelik üretimi hem de bunun alt endüstrilerde kullanımı açısından önemli bir konuma sahiptir.

Ağır sanayi için bir başka zorlu nokta ise boru hatları ve tasarlanmış depolama alanları gibi CO2 altyapısının bulunmamasıdır. Üreticiler taşıma ve depolama seçenekleri olmadan bu projelere girişemezler.

Emisyon Azaltmanın Zor Olduğu Sektörlerde Durum

Sektörler emisyonların hesaplanması sürecinden çok azaltılması noktasında hareketlilik içinde. Peki, sera gazı emisyonlarını azaltmanın zor olduğu alanlarda karbon yakalama, kullanma ve depolama potansiyeli nedir?

Özellikle çimento sektörü için, üreticiler çimento üretmeye devam etmek istedikleri sürece CO2 emisyonlarını azaltmanın karbon yakalamaktan başka bir yolu yok. Çelik endüstrisi için hem CO2 yakalama hem de H2 mevcut seçenekler arasında, ancak bir çelik tesisini DRI'ye dönüştürmek için gereken H2 miktarı aynı zamanda kendine ait bir enerji santrali gerektirmekte ve bu da dönüşümü çok pahalı hale getirmektedir.

Ortaklık Vurgusu

Sektörlerde bilinci oturtmak için neler yapılmalı? Kamu ve özel sektör nasıl reaksiyon almalı? Yurtdışında politikalar anlamında nasıl bir yol izleniyor?

Yeşil enerji ve ekonomiye geçiş seçeneklerinin ulusal politikalara dahil edilmesi gerekmekte. Eğer bu yeterince hızlı gerçekleşmiyorsa, özel şirketlerin alıcıları ve ürün kullanıcılarıyla ortaklıklar kurmaya başlaması gerekiyor. Avrupalı alıcıların karbon nötr maddelerini Türkiye'den temin etmeleri gerekiyorsa, bu projeleri birlikte geliştirmeye ve işbirliği yapmaya da açık olmaları gerekiyor. Nihai alıcının uzun vadeli veya belirli bir miktarda alım taahhüdünde bulunması durumunda, küresel finans kuruluşlarının ilgisini çekmek de daha kolay olabilir.

Dünya’da büyük ölçekli karbon yakalama, kullanım ve depolama konusunda farklı /ilginç inisiyatifler var. Büyük yarışmalar düzenleniyor Elon Musk tarafından Xprize Foundation işbirliği ile 2021 yılında başlatılan 100 milyon dolar ödüllü global ‘’Carbon Removal’’ yarışması hakkında ne düşünüyorsunuz?

Karbon yakalama konusunda bir takım yeni teknolojilerin sıklıkla ortaya çıktığını görüyoruz. Bunlar çok olumlu gelişmeler, sonuçta gelecekte piyasada fiyatların düşmesine de katkı sağlayacak. Ancak şu anda mali açıdan güvenilir projeler, zaten endüstriyel ölçekte kanıtlanmış teknolojileri kullanan projelerdir.