Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı’nın iklim teknolojileri odağı ile birlikte oluşturduğu İklim Lab Komünite Programı yeşil dönüşüme uyumlanmaya çalışan sektör temsilcileri, girişimler ve paydaşlar ile İklim Teknolojileri Paneli’nde bir araya geldi. Fenix Engineering Solutions Genel Müdürü İnanç Alptuğ Hıdıroğlu’nun moderatörlüğünde 7.’si düzenlenen panel serisinin konukları SHURA Enerji Dönüşüm Merkezi Direktörü Alkım Bağ Güllü, Kök Projekt Kurucu Ortağı Semi Hakim ve Maya Milk Kurucu-CEO’su Murat Badur oldu. Enerji, gıda, tarım ve suda gerçekleşmesi beklenen dönüşüm ile alternatif proteinlerin geleceği ve yapılması gerekenlerin masaya yatırıldığı panelde katılımcılar yeşil dönüşüm sürecinde Türkiye’nin ve Dünya’nın yol haritasını dinleyiciler ile paylaştı.

Şebeke Yatırımı Gerekiyor

Enerji dönüşümü ve karbonsuzlaşma konusunda veri bazlı analizler yapmak için kurulmuş Türkiye’deki ilk ve tek düşünce kuruluşu olan SHURA Enerji Dönüşüm Merkezi Direktörü Güllü, amaçlarının Türkiye’deki enerji dönüşümüyle ilgili konularda bir tartışma, analiz ve diyalog platformu oluşturmak olduğunu söyleyerek şunları dile getirdi:

“Enerji her sektörün ihtiyacı. Zorlukların ve fırsatların tartışıldığı bir koordinasyona ihtiyacımız var. En büyük zorluk bu. Ancak Türkiye net sıfır hedefini belirtti.  Net sıfır hedefi ilan etmek şu demek biz 2053'e kadar fosil yakıtlardan kademeli olarak çıkmak zorundayız. Kömürden, petrolden, doğalgazdan aşamalı bir çıkıştan bahsediyoruz. Bu bugünden yarına yapılacak bir değişiklik değil. Ancak bu gibi süreçler için 30 yıl da çok uzun bir süre değil. Bunun için ciddi bir planlama yapmak gerekiyor. Temiz ve ucuz kaynaklara geçiş planlanmalı. Peki, ne yapmak gerekir? Dönüşüm gereken kaynaklar kesintili kaynaklar. Bunun için yenilenebilir enerji kaynaklarını yükselteceksek büyük bir şebeke yatırımı yapılması gerekiyor. Batarya depolama gibi konular bir an önce piyasa temelli mekanizmalarla entegre olmak gerekiyor.”

Kimya Yerine Biyolojiyi Koymaya Başlayacağız

İklim değişikliği odağında gıda, tarım ve su güvenliği çalışan bir yönetim danışmanlık firması olduklarını belirten ve bu süreçte iş birliği yaptıkları kurumların çalıştıkları alanlardaki zaman kaybını önleyerek atılım yapmalarına yardım ettiklerini dile getiren Kök Projekt Kurucu Ortağı Semi Hakim, bir fon kurulum sürecinde olduklarını ve özellikle Türkiye’de odak noktalarına dair dijital ve biyolojik dönüşümü desteklemeyi hedeflediklerini açıkladı. Moderatör Hıdıroğlu’nun “Alternatif proteinler tamam ama bizim beslenme biçimimiz neye evrilecek?” sorusuna Hakim şu yanıtı verdi:

“Ne yemeyeceğiz? Belki bunu konuşmalıyız. Bugün yediğimiz meyve ve sebzeyi yiyemeyeceğiz. 30 yıl önceki muz ile bugünkü aynı değil. Bununla birlikte gıda erişimi konusunda sorun yaşayacağız. Makro iklimlere uyumlu bir süreç geliştirilmeli. Kuraklığa, sellere uygun ürünlere ihtiyacımız var. Kimya yerine biyolojiyi koymaya başlayacağız. Yemeğe yaklaşımımız değişiyor. Kendi gen datalarımızdan hareketle oluşturulan beslenme yapılarına doğru gidiyoruz. Mikro düzeyde yöneteceğimiz bir sofraya doğru gidiyoruz. Hemen olacak bir iş değil ama buna adapte olarak ilerlemeliyiz.”

Hücreleri Fabrika Haline Getirebiliriz

Alternatif protein sektöründe süt yağlarını ve süt proteinlerini alternatif metodlarla üretmeye çalıştıklarını anlatan Maya Milk Kurucu-CEO’su Murat Badur da elde ettikleri çalışmaların endüstriye adaptasyonu üzerinde çalıştıklarını dile getirdi. “Yediğimiz gıdalar makro hayvan ve bitkilerden geliyor. Bir ineği yetiştirmekten ise bir hücreyi fabrika haline getirip o hücreden istediğimiz bir çok bileşeni elde edebiliriz. Bu inanılmaz bir biyosentez yolu. Etkisi çok fazla. Harika bir çözüm” diyen Badur sürecin gelişimin şöyle anlattı:

“Bu neye yarayacak? Şu an metan gazının büyük bir bölümünü inekler salıyor ortama. Bu yöntemlerle sera gazı etkisinden kurtulup doğal kaynaklarımızı koruyoruz. Bir kilo et üretmek için 15 tona yakın su harcanıyor. Bu kadar tüketici bir şekilde hareket etmektense daha üretken şekilde proteini direkt üreterek optimizasyon geliştirelim istiyoruz. Biyoteknoloji burada devreye giriyor. 15 bin ton değil 150 hatta 15 litre kadar temiz su tüketerek bu teknoloji ile çözümler üretebiliyoruz.”

Girişimler Yol Haritalarını Anlattı

Alanlarında uzman isimlerin paydaşlar ve ortak alana hizmet eden isimlerle bir araya geldiği panelde Uptechlabs Kurucu Ortağı Mert Kalaycı, Merlyn Kurucusu Tayfun Selamoğlu, Laska İş Geliştirme Sorumlusu Aleyna Aydın ve Some Carbon CEO’su Serhat Can Bayar girişimleri ile ilgili sunumlar yaparak, hedeflerini ve yol haritalarını anlattılar.